Wilhelm Steinitz - pierwszy mistrz świata w szachy.

Wilhelm Steinitz urodził się 14 maja 1836 roku we Francji, co ciekawe, był szachistą austriackim, niemieckim oraz amerykańskim. W szachy nauczył się grać w wieku 12 lat. Od tego czasu szachy stały się dla niego życiową pasją. Jego talent przejawił się podczas studiów w Wiedniu gdzie Steinitz szybko stał się czołowym graczem lokalnego klubu (w mistrzostwach klubu uzyskał wynik 30 z 31). Został oddelegowany na II Turniej Międzynarodowy w Londynie gdzie zdobył VI miejsce a jego fantastyczne kombinacje odbiły się szerokim echem w szachowym świecie.

Te zaskakujące sukcesy spowodowały decyzję o przerwaniu studiów i poświęceniu się szachom. W roku 1963 Steinitz pokonał w meczach Blackburne'a (+7 -1 =2), Deacona (+5 -1 =1), Mongrediena (+7 -0 =0), Greena (+7 -0 =2). Następnie wygrał 2 turnieje międzynarodowe w Dublinie (1865) oraz Londynie (1866). Te wspaniałe wyniki spowodowały, że został zorganizowany mecz Steinitz - Anderssen (nieoficjalny mistrz świata) w Londynie w roku 1866 który zakończył się niespodziewanym zwycięstwem Steinitza (+8 -6). Następnie wygrał jeszcze 3 mecze z Birdem (+7 -5 =5), Blackburne'em (+5 =1) oraz Zukertortem (+7 -1 =4). W międzyczasie wziął udział w pięciu turniejach - Paryż 1867, Dundee 1867, Baden-Baden 1870, Londyn 1872, Wiedeń 1873 z czego dwa ostatnie wygrał a w poprzednich zajmował czołowe lokaty. Do tego momentu Stainitz grał romantyczne szachy, oparte na ataku na króla, kobinacji oraz serii ofiar. Jednak stwierdził, że taka gra nie gwarantuje stabilnych wyników a powodzenie ataku opiera się na błędach przeciwnika.

Teraz nastąpił jeden z najważniejszych, przełomowych momentów w historii szachów. Steinitz wycofał się na 10 lat z aktywnej gry turniejowej i zdecydował się na głębokie studia gry szachowej, których celem było opracowania skutecznego sposobu walki z najsilniejszymi przeciwnikami. Efektem tych poszukiwań były trwałe podwaliny gry pozycyjnej. Swoje idee zaprezentował z powodzeniem w partiach turniejowych oraz meczowych. Nowe podejście do gry szachowej zaowocowało tytułem mistrza świata. Powrócił do gry w turniejach w roku 1882 wygrywając turniej w Wiedniu (wspólnie z Polakiem Szymonem Winawerem). Rok póżniej w Londynie zajął II miejsce za Zukertortem co potraktował jako porażkę i wyzwał triumfatora na mecz. Wyjechał wreszcie do USA gdzie uzyskał obywatelstwo oraz wsparcie ze strony środowiska szachowego.

W roku 1886 doszło do meczu z Zukertortem o tytuł mistrz świata (nioficjalnie Steinitz posiadał ten tytuł już po wygranej z Anderssenem w roku 1866). Wygrał Steinitz (+10 -5 =5) i ukoronował w ten sposób swoje szachowe idee. Przez następne lata z powodzeniem głosił teorie swojej "nowej szkoły" szachowej. Po raz pierwszy bronił tytułu w roku 1889 przeciwko Czigorinowi wygrywając +10 -6 =1. Wygrał również mecz w obronie tytułu z Gunsbergiem w roku 1891(+6 -4 =9). Rok później wygrał rewanżowy mecz z Czigorinem (+10 -8 =5). Dopiero rewelacyjny (i znacznie młodszy) Emanuel Lasker zdołał odebrać tytuł Steinitzowi (Nowy Jork 1894 +5 -10 =4). W rewanżu również Lasker okazał się silniejszy (Moskwa 1896 +2 -10 =5). Wilhelm Steinitz zmarł 12 sierpnia roku 1900 w Nowym Jorku. Jego zasługi dla rozwoju szachów są nieocenione. Wiele z jego idei pozosatło aktualnymi do dziś.



Typowa partia dla "nowej szkoły" Steinitza

Gambit hetmański przyjęty
J. Zukertort - W. Steinitz
Mecz o Mistrzostwo Świata 1886

1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.Sf3 dxc4 5.e3 c5 6.Gxc4 cxd4 7.exd4 Ge7 8.0-0 0-0 9.He2 Sbd7 10.Gb3 Sb6 11.Gf4 Sbd5 12.Gg3 Ha5 13.Wac1 Gd7 14.Se5 Wfd8 15.Hf3 Ge8 16.Wfe1 Wac8 17.Gh4



Sxc3 18.bxc3 Hc7 19.Hd3 Sd5 20.Gxe7 Hxe7 21.Gxd5 Wxd5 22.c4 Wdd8 23.We3 Hd6 24.Wd1 f6 25.Wh3 h6 26.Sg4 Hf4 27.Se3 Ga4 28.Wf3 Hd6 29.Wd2 Gc6 30.Wg3 f5 31.Wg6 Ge4 32.Hb3 Kh7 33.c5 Wxc5 34.Wxe6 Wc1+ 35.Sd1 Hf4 36.Hb2 Wb1 37.Hc3 Wc8 38.Wxe4 Hxe4 0-1

Białe poddały partię.
Klasyczny dzisiaj sposób rozgrywania pozycji przeciw wiszącym pionom.


Steinitza dwukrotnie opóźniona obrona w partii hiszpańskiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.0-0 d6


Steinitza gambit:

1.e4 e5 2.f4 exf4 3.d4


Steinitza gambit w partii wiedeńskiej:

1.e4 e5 2.Sc3 Sc6 3.f4 exf4 4.d4


Steinitza kontynuacja w debiucie Ponzianiego:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.c3 d5 4.Ha4 f6


Steinitza kontynuacja w obronie dwóch skoczków:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Sf6 4.Sg5 d5 5.exd5 Sa5 6.Gb5+ c6 7.dxc6 bxc6 8.Ge2 h6 9.Sh3


Steinitza kontynuacja w partii hiszpańskiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 Sge7


Steinitza kontynuacja w partii wiedeńskiej:

1.e4 e5 2.Sc3 Sf6 3.f4 d5 4.fxe5 Sxe4 5.Hf3


Steinitza obrona w partii hiszpańskiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 d6 4.0-0 d6


Steinitza opóźniona obrona w partii hiszpańskiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 d6


Steinitza system w partii rosyjskiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sf6 3.d4


Steinitza wariant w gambicie hetmańskim przyjetym:

1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.Sf3 Sf6 4.e3 e6 5.Gxc4 c5 6.0-0 cxd4


Steinitza wariant w obronie francuskiej:

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.e5 Sfd7 6.Gxe7 Hxe7 7.f4


Steinitza wariant w otwarciu trzech skoczków:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Sc3 g6


Steinitza wariant w partii szkockiej:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.d4 exd4 4.Sxd4 Hh4 5.Sc3


Źródło: Władysław Litmanowicz i Jerzy Giżycki "SZACHY od A do Z"
Wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1987