Garri Kasparow - XIII Mistrz Świata w szachy

Garri Kasparow urodził się 13.04.1963 w Baku. W szachy grywał od wczesnego dzieciństwa. Był uczniem słynnej szkoły szachowej Miachaiła Botwinnika gdzie trenował go Władymir Makogonow. W 1976 roku Garri wygrał Mistrzostwa Juniorów ZSRR wynikiem 7.5 z 9 mając zaledwie 13 lat. W kolejnym roku wygrał z wynikiem 8.5 z 9. Tytuł mistrza szachowego uzyskał w roku 1978 po wygranej w Memoriale Sokolskiego. Wielokrotnie określał ten turniej jako kluczowy moment w swojej karierze szachowej. Jeszcze jako junior Kasparow zadebiutował na liście rankingowej FIDE z oszałamiającym na tamte czasy rezultatem 2595 punktów elo. Ranking ten zdobył wygrywając bardzo silny turniej w Banja Luce w roku 1979. W roku 1980 wygrał Mistrzostwa Świata Juniorów. Dwukrotnie zajął pierwsze miejsce w Mistrzostwach ZSRR w edycjach 1980-81 i 1981-82.

W roku 1982 brał udział w turnieju miedzystrefowym który odbywał się w Moskwie. Zwycięstwo w tym turnieju otwarło przed 19 letnim Kasparowem drogę do tytułu Mistrza Świata. Teraz przyszła kolej na mecze pretendentów. W ćwierćfinale przeciwnikiem był Aleksander Beilawski. Garri wygrał stosunkowo łatwo (+4 -1 =4). Kolejnym przeciwnikiem był Wiktor Korcznoj. Pierwszy mecz nie doszedł do skutku z powodu politycznych zawirowań. Wiktor wygrał walkowerem, ale tego wielkiego szachistę taka wygrana nie interesowała, zgodził się więc na rozegranie meczu w drugim terminie w Londynie. Teraz wygrał Kasparow (+4 -1 =6). W finale meczów pretendentów przeciwnikiem był były Mistrz Świata Wasyl Smysłow. Różnica wieku spowodowała stosunkowo latwą wygraną Kasparowa (+4 -0 =9). Tak oto Garri stanął przed pojedynkiem o tytuł Mistrza Świata przeciwko innej legendzie szachów Anatolowi Karpowowi.

Pierwszy mecz dwóch Panów "K" do dziś wzbudza spore kontrowersje. Karpow będąc w fantastycznej formie wystartował znakomincie, wygrywając cztery partie z dziewięciu i nie ponosząc porażki. Ponieważ grano do szaściu zwycięstw Kasparow znalazł się w bardzo trudnej sytuacji. Wtedy to postanowił wywierać psychologicznę presję na Karpowa grając tylko i wyłącznie na remis. Białymi proponował remis nawet w lepszej pozycji a czarnymi grał warianty nie do przebicia. Po kolejnych 17 remisach Karpow zdołał jeszcze wygrać partię numer 27 powiększając prowadzenie w meczu na 5-0 jednak jego siły psychiczne i fizyczne były już mocno nadwątlone (jest 12 lat starszy od Kasparowa). 32 partię wygrał Garri po czym nastąpiła seria kolejnych 14 remisów. Wyczerpany Karpow przegrał partie numer 47 i 48 i przy stanie 5:3 mecz został niespodziewanie anulowany ze względu na rzekomą obawę o zdrowie zawodników. Historia osądzi ...

Dwaj wielcy rywale grali o tytuł Mistrza Świata jeszcze 4 razy. Pierwszy mecz został powtórzony w roku 1985 jednak już na zmienionych zasadach. Maksymalna ilość partii miała wynosić 24, zdobycie przez jednego z zawodników 12,5 pkt kończyło mecz. W przypadku remisu tytuł zachowywał Karpow. Ten mecz również był bardzo wyrównany. Ostatecznie zwyciężył Kasparow 13 - 11 zostając najmłodszym w historii szachów Championem. Karpow, według ówczesnych reguł, miał prawo do meczu rewanżowego, który został rozegrany w roku 1986. Kasparow po 16 prtiach prowadził trzema punktami aby przegrać partie numer 17,18 i 19. Jednak to Garri zdoał wygrać jedną z pozostałych pięciu i obronić tytuł. Końcowy rezultat - 12.5 - 11.5. Kolejny mecz miał miejsce w roku 1987 kiedy to Karpow wygrał cykl eliminacyjny i uzyskał ponownie prawo walki o tytuł. Ten mecz był również bardzo zacięty. Żaden z zawodników nie uzyskał przewagi większej niż 1 punkt. Przed ostatnią partią Karpow prowadził i do powrotu na tron szachowy wystarczał mu remis. Po raz kolejny silniejszy psychicznie okazał się Kasparow, który zdołał wygrać doprowadzając do remisu w całym meczu. Ostateczny wyniki 12-12 i tytuł zachowuje Garri. Ostatnie starcie tytanów w walce o tron szachowy miało miejsce w roku 1990 i było efektem remisowego zakończenia poprzedniego. Tradycyjnie mecz był bardzo wyrównany. Zwycięzył ponownie Kasparow 12.5 - 11.5.

W roku 1993 Kasparow bronił tytułu przeciwko Nigelowi Shortowi. Obaj rywale zdecydowali rozegrać mecz poza jurysdykcją FIDE (względy finansowe). Kasparow założył PCA (Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów) i o tytuł MŚ tej organizacji toczył się mecz. Słynna była sentencja Garriego - "Przeciwnik nasywa się Short i mecz będzie short". Kasparow wygral łatwo 12.5 - 7.5. Fide zdyskfalifikowała obu zawodników i zorganizowała mecz o tytuł Karpowa z Timmanem (wygrał Karpow zdobywając ponownie tytuł MŚ FIDE). W roku 1995 Kasparow obronił tytuł w meczu przeciwko Anandowi (również poza FIDE). Ostatni mecz o tytuł miał miejsce w roku 2000 i zakończył się wielka niespodzinką. Rewelacyjnie przygotowany Władymir Kramnik wygrał 2 partie nie przegrywając żadnej i odebrał tytuł MŚ Garriemu. Niestety wszysto to odbywało się poza jurysdykcją FIDE. Kramnik przybrał więc tytuł Mistrz Świata w szachy klasyczne. Podejmowano wiele prób zjednoczenia tytułu szachowego MŚ. Udało się to dopiero w roku 2006, niestety już bez udziału Kasparowa, który po spektakularnym zwycięstwie w Mistrzostwach Rosji oraz wygranej w Linares 2004 ogłosił zakończenie kariery szachowej i przejście do polityki. Przez wielu Garri Kasparow jest uważany za najwybitniejszego szachistę w historii.

Po zdobyciu tytułu MŚ Kasparow grywał tylko w turniejach najwyższej rangi prawie zawsze zwyciężając. Między innymi Linares w latach - 1990, 1992, 1993, 1997, 1999, 2001 i 2005. Dortmund - 1992, Wijk aan Zee - 1999, 2000 i 2001. W latach 1981 - 1990 wygrał 15 wielkich imprez z rzędu co jest rekordem nie pobitym do dziś. Uzyskiwał też rewelacyjne rezultaty na Olimpiadach szachowych. Zawsze kiedy brał udział (ośmiokrotnie) reprezentacja ZSRR (Rosji po rozpadzie ZSRR) wygrywała.

Kasparow rozegrał kilka pojedynków z komputerami (programami szachowymi). Najgłośniejsze były jego pojedynki z komputerem Deep Blue produkcji IBM. Pierwszy miał miejsce w roku 1996. Komputer wygrał pierwszą partię jednak z pozostałych pieciu zdołał zremisować tylko 2. W pierwszym starciu człowiek był więc górą. Rewanż rozegrano w roku 1997. Pierwszą partie wygrał Kasparow, drugą Deep Blue. W kolejnych trzech padł remis. W decydującej, szóstej partii Kasparow zagrał nietypową dla siebie obronę Caro-Kann, komputer ładnie poświęcił jakość by wygrać całą partię. Okoliczności towarzyszące meczowi rewanżowi są owiane tajemnicą do dziś. Konstruktorzy z IBM wprowadzali do programu poprawki na bieżąco, kierując się podpowiedziami arcymistrzów (regulamin tego nie zabraniał). Kiedy Garri poprosił o wyjaśnienia oraz ewentualny rewanż IBM szybko rozmontował Deep Blue. Kasparow grał jeszcze z Deep Junior w roku 2003 oraz Fritz X3D. Oba mecze zakończyły się remisem i w każdym z nich Garri wygrał i przegrał po jednej partii resztę remisując. Nie omieszkał jednak ośmieszyć obu programów podczas wygranych partii.


Nieśmiertelna partia Kasparowa

Obrona Pirca
G. Kasparow - W. Topałow
Wijk aan Zee 1999

1.e4 d6 2.d4 Sf6 3.Sc3 g6 4.Ge3 Gg7 5.Hd2 c6 6.f3 b5 7.Sge2 Sbd7 8.Gh6 Gxh6 9.Hxh6 Gb7 10.a3 e5 11.0-0-0 He7 12.Kb1 a6 13.Sc1 0-0-0 14.Sb3 exd4 15.Wxd4 c5 16.Wd1 Sb6 17.g3 Kb8 18.Sa5 Ga8 19.Gh3 d5 20.Hf4+ Ka7 21.Whe1 d4 22.Sd5 Sbxd5 23.exd5 Hd6



24.Wxd4 !!

Niesamowite posunięcie! Następny ruch czarnych był przegrywający, ale nie było to do policzenia podczas partii.

24. ... cxd4 ?! 25.We7+ Kb6 26.Hxd4+ Kxa5 27.b4+ Ka4 28.Hc3 Hxd5 29.Wa7 Gb7 30.Wxb7 Hc4 31.Hxf6 Kxa3 32.Hxa6+ Kxb4 33.c3+ Kxc3 34.Ha1+ Kd2 35.Hb2+ Kd1 36.Gf1 Wd2 37.Wd7 Wxd7 38.Gxc4 bxc4 39.Hxh8 Wd3 40.Ha8 c3 41.Ha4+ Ke1 42.f4 f5 43. Kc1 Wd2 44. Ha7 1-0

Powyższą partię Kasparow uznał za najlepszą w swojej karierze. Miało to miejsce podczas konferencji prasowej na której ogłosił zakończenie swojej kariery szachowej.
Garri pożegnał profesjonalne szachy u szczytu kariery, będąc od wielu lat na 1 miejscu listy rankingowej elo.

[Partie z meczów Kasparow - Deep Blue]